Genetisch gemodificeerd voedsel heeft een nare bijsmaak. Het roept een beeld op van onderzoekers in witte pakken die op een verlaten centrale aan het ‘sleutelen’ zijn met onze producten. In de jaren zeventig kwamen we in aanraking met deze methode en zeg nou zelf, het heeft best wel iets engs toch? Logisch dat we hier wat argwaan bij voelen. Maar in hoeverre is dat op z’n plek? Wat is het precies? Waarom bestaat het überhaupt, maar vooral, is het slecht voor ons? De online diëtist zocht het voor je uit!

Wat is genetisch gemodificeerd voedsel?

Als we praten over genetisch gemodificeerd voedsel dan praten we over genetische modificatie, biotechnologie, gentech, GMO, gentechnologie of zoals tegenstanders het ietwat afkeurend ‘genetische manipulatie’ noemen. Lichten we dit verder toe, dan gaat genetische modificatie over DNA, genen en het veranderen van organismen. Bekijk het zo, alles wat leeft bestaat uit cellen en in de kern van cellen zit erfelijk materiaal verstopt, het welbekende DNA genoemd. In DNA zit allerlei informatie in genen verstopt en dát is waar wetenschappers kansen ruiken. Haal een bepaald gen uit het DNA van een bepaald organisme en plak dit vervolgens in een ander organisme (1-2).

Waarom doen we dit?

Genetische modificatie heeft als doel om eigenschappen van bacteriën, planten of gisten positief te veranderen. Voorbeeld: de nieuwe genetisch gemodificeerde plant kan nu wél tegen bepaalde bestrijdingsmiddelen dan de oorspronkelijke plant en is daardoor minder kwetsbaar geworden. Een ander voorbeeld: genetische modificatie kan er óók voor zorgen dat bacteriën, gisteren of schimmels nuttige stoffen gaan produceren wat helpt bij de productie van bepaalde producten. Laatste voorbeeld: zelfs worden er vandaag de dag medicijnen gemaakt zoals insuline en bloedstollingsproducten. Waar genetische modificatie al dan niet goed voor is zullen we maar zeggen..(1-3)

Genetische modificatie bestaat eigenlijk al heel lang!

Het lijkt alsof genetische modificatie een nieuwe fenomeen is, maar eigenlijk begon gentechnologie al tienduizend jaar geleden bij onze voorouders. Weliswaar in een andere vorm, maar ook toen begonnen mensen te ‘sleutelen’ aan producten om een plant bijvoorbeeld minder giftig te maken en er juist een voedzaam en kauwbaar soort van te maken. En ook de natuur zelf heeft er een handje van en selectie en kruisen van organismen komt aan de lopende band voor. De producten die we tienduizend jaar geleden aten zijn echt niet meer hetzelfde als vandaag. Natuurlijke genetische modificatie zoals we dat noemen. Vandaag weten we echter veel meer over DNA en wetenschappers kunnen DNA-codes nu goed lezen waardoor ze gericht erfelijke eigenschappen van voedsel kunnen veranderen. Dat is het verschil! (4)

Gemodificeerd voedsel in de supermarkt

Hoewel Europa het meeste genetisch gemodificeerde voedsel boycot kun je met name genetisch gemodificeerde soja en maïs terugvinden in onze supermarkten. Neem gerust eens een kijkje op de etiketten. In vergelijking met Amerika is in Nederland gemodificeerd voedsel veel minder aanwezig. Wel kun je het terugvinden in bijvoorbeeld halvarine, margarine, soja en bijvoorbeeld slaolie. Dieren krijgen daarentegen meer te maken met gemodificeerd veevoer. De regels omtrent gemodificeerd voedsel zijn overigens als volgt: bevat een ingrediënt meer dan 0,9% genetische gemodificeerd bevat moet het op het etiket staan. Bevat het minder dan 0,9% dan hoeft dit niet vermeld te staan. Wil je zeker weten dat het vrij is, kies dan voor biologische producten. Dan weet je zeker dat je niks binnenkrijgt (5-6).

Er is flink veel discussie

Als er ergens veel over gediscussieerd wordt is het over genetische modificatie wel. Hevige discussies worden er gevoerd waarbij men zich afvraagt of het wél of niet juist is. Voorstanders vinden het een goede zaak. Planten kunnen beter tegen bestrijdingsmiddelen en insecten, planten kunnen resistent worden tegen ziekten en het levert voedzamere gewassen op daardoor hogere opbrengsten. Tegenstanders keuren logischerwijs genetische modificatie af. Planten worden resistent tegen antibiotica, het is ethisch onverantwoord, het is gevaarlijk om organismen met elkaar te kruisen, er komen meer bestrijdingsmiddelen in ons voedsel, er bestaat een kans op allergische reacties én je weet simpelweg niet wat het effect is op lange termijn. Kortom, genetische modificatie is beladen en lastig onderwerp..

Maar..is het schadelijk?

Hier kan helaas niet een zwart-wit antwoord op gegeven worden. Grote kans dat de waarheid ergens in het midden ligt. Maar goed, laten we hem zo goed mogelijk beantwoorden. Een veel gehoord argument is dat genetische modificatie onnatuurlijk is en de kans bestaat dat het schadelijk is voor de mens. Voedingsmiddelen met genetisch gemodificeerde organismen die in Nederland worden verkocht zijn veilig verklaard door de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA). En ook een ander uitvoerig rapport laten wat dat betreft geruststellende uitkomsten zien (4,7,8) Natuurlijk zijn er ook wetenschappers die wat ander vinden, echter zijn die onderzoeken er niet veel (9). Op dit moment zou je kunnen zeggen dat het gebruik van genetisch gemodificeerd voedsel veilig is, maar natuurlijk, zeker weet je het nooit. Maar dat is natuurlijk met alles zo in het leven en zeker als het om voeding gaat. Een groter gevaar is wellicht meer de macht van de multinationals die patent hebben op deze methode. Maar schadelijk? Op dit moment laat de wetenschap dat niet zien..

Bronnenlijst

1. De jong, F.M. Ons Voedsel. Over wat erin zit, hoe het wordt gemaakt & wat het met ons doet. S’ Graveland. Fontaine Uitgevers BV. 2008. P288
2. Catsberg, C.M.Em Kempen-van Dommelen, G.J.M. Levensmiddelenleer. Baarn. Hbuitgevers; 2008.P.5
3. Wageningen. University & Research. Genetische modificatie. Beschikbaar via: http://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Genetische-modificatie-1.htm
4. Katan,M. Voedingsmythes. Over valse hoop en nodeloze vrees. Uitgeverij Bert Bakker Amsterdam; 2016. Hoofdstuk 62
5. Eerlijk over eten. Voedingscentrum. Genetische modificatie. Beschikbaar via: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/genetische-modificatie.aspx
6. Scientas.nl. Genetisch aangepast voedsel: een vloek of een zegen? Beschikbaar via: https://www.scientias.nl/genetische-gemodificeerd-voedsel/
7.EFSA. European Food Safety Authority. GMO. Beschikbaar via: https://www.efsa.europa.eu/en/science/gmo
8. Genenetically Engineered Crops. Experiences and prospects. Beschikbaar via: https://www.nap.edu/catalog/23395/genetically-engineered-crops-experiences-and-prospects
9. Scientias.nl. Is genetisch gemodificeerd voedsel nu veilig of niet? De wetenschap kan het niet eens worden. Beschikbaar via: https://www.scientias.nl/veiligheid-genetisch-gemodificeerd-voedsel-gewassen/93716/