Tegenwoordig is er een scala aan soorten zout. De ouderwetse pot keuken- zout maakt plaats voor Himalayazout, Keltisch zeezout en andere exotische varianten. Deze hippe zoutsoorten hebben niet alleen een andere smaak, ze zouden ook een stuk gezonder zijn. Is dat waar? Moet je nu wel of niet voor dat hippe zout gaan? De online diëtist vertelt het je!
Wat is zout?
Zout mag je zien als verzamelnaam voor chemische stoffen als gips, kalk, magnesium- en ammoniumzouten. Hiervan is keukenzout voor ons de bekendste. Keukenzout bestaat uit natriumchloride (NaCl) en komt van nature voor in veel producten, maar het wordt ook toegevoegd door de voedingsindustrie, bijvoorbeeld als smaakmaker, productverbeteraar of om de houdbaarheid te verlengen. Het zorgt ervoor dat we producten kunnen veranderen, en vanuit voedingsoogpunt is zout dan ook een interessante stof.
Waar zit zout in?
We komen aan zout via winning uit de bodem, uit zeewater of uit drinkwater, en dat maakt zout dan ook tot een natuurlijk product. Zout zit in allerlei voedingsmiddelen, zoals brood, vleeswaren, kaas, soepen, sauzen, hartige snacks, roomijs, koek, gebak, kant-en-klaarmaaltijden en pizza. En het volgende is best interessant om te weten: gemiddeld krijgen we 3% van ons zout binnen uit drinkwater, 17% uit voedsel dat van nature zout bevat, 50% uit industrieel bereide producten zoals de bovengenoemde, en 30% door het zout dat we zelf toevoegen. Het meeste zout dat jij binnenkrijgt komt dus uit producten van de supermarkt.
Wat is natrium?
Als we praten over de effecten van zout gaat het vrijwel altijd over de effecten van natrium. Natrium behoort tot de groep alkalimetalen. Dat zal je logischerwijs niet zoveel zeggen. Ik verwoord het even simpel: natrium komt voor in allerlei verbindingen, maar de meest voorkomende verbinding is die met chloor. En natrium en chloor, dat is keukenzout (NACl).
Wat doet natrium in ons lichaam?
Natrium is een mineraal dat we nodig hebben. Het houdt samen met kalium het lichaamsvocht op peil, of, moeilijk gezegd: deze stof handhaaft het osmotische evenwicht in de cellen. Daarnaast is natrium verantwoordelijk voor het handhaven en reguleren van de zuurtegraad van het bloed en het weefselvocht, en voor het doorgeven van zenuwprikkels, bijvoorbeeld naar de spieren. Kortom, zonder natrium functioneren bepaalde dingen niet goed in ons lichaam.
Hoeveel hebben we nodig?
Hoewel natrium belangrijk is, hebben we er niet veel van nodig. Een tekort eraan komt dan ook bijna niet voor. Dit ontstaat alleen incidenteel, bijvoorbeeld door vochtverlies door transpiratie bij grote inspanningen, zoals tijdens duursporten, of door braken of diarree (als je ziek bent). Het tegenovergestelde van een tekort is waar we vandaag de dag mee te maken hebben. En hoewel het lichaam best wat extra natrium via de nieren en urine kan uitscheiden, worden de nieren extra belast bij te veel natrium. Op lange termijn kan dit nierfunctiestoornissen tot gevolg hebben of een verhoogde bloeddruk. Klachten die je liever vermijdt, want de kans op hart- en vaatziekten wordt zo groter. De Gezondheidsraad adviseert een maximale hoeveel- heid van 6 gram zout per dag. Op dit moment krijgt 85% van de bevolking te veel zout binnen. Lees hier meer adviezen van de Gezondheidsraad.
Wat moet je nou doen?
Natuurlijk hebben we geen zin in allerlei kwaaltjes en daarom willen we niet te veel zout binnenkrijgen. Gelukkig kunnen we dat makkelijk voorkomen. Belangrijk is om ervoor te zorgen dat er bij de consumptie van zout een goede balans is tussen kalium en natrium. Kalium is een mineraal dat, onder andere met natrium, betrokken is bij de vochtbalans en de bloeddruk. Even simpel gezegd: kalium zorgt voor een gunstiger bloeddruk, terwijl natrium hem juist verhoogt – zie ze als elkaars tegenpool. Eet je natriumrijk en daarnaast kaliumarm, dan is dat een erg ongunstige situatie. Verhoog je de hoeveelheid kalium, dan is dit al een stuk positiever, maar verminder daarnaast ook de inname van zout.
Eet meer kalium en kies voor onbewerkt!
De hoeveelheid kalium moet bij de consumptie van veel natrium dus omhoog. Hoe doe je dat? Simpel: focus je vooral op groente en fruit en daarnaast op aardappelen, vlees, brood, melk en noten. Kies voor producten die zo min mogelijk bewerkt zijn. Wees je er bewust van dat kant-en-klare maaltijden en sauzen, kaas, vleeswaren, zoutjes, snacks en pizza veel zout bevatten. Met mate is dan ook weer het advies. Wellicht een saai diëtisten- verhaal, maar goed, zo zit de vork wel in de steel.
Welk zout moet je nou kiezen?
Voordat ik hier antwoord op geef is het goed om je te realiseren dat voeding een groot effect heeft op onze gezondheid. Gezonde voeding is daardoor booming en interessant voor de voedingsindustrie. Trends verschuiven en er wordt alles aan gedaan om producten een zo gezond mogelijk imago te geven. Suiker wordt honing of ahornsiroop en keukenzout wordt bijvoorbeeld Keltisch zeezout of Himalayazout. Het zijn namen die heel mooi klinken, maar ga je ze analyseren dan is er nagenoeg geen verschil. Zout is zout en echt ge- zond kun je het niet noemen. Kortom: er is sprake van een stukje marketing dat ons in iets moois laat geloven.
Zout is eigenlijk nooit gezond
Natuurlijk kan het zijn dat je het ene zout lekkerder vindt dan het andere, en de beleving van een product kan een goede reden tot aankoop zijn. Maar gezond zout bestaat in principe niet. Zout bevat veel natrium en dat is nou juist wat we te veel binnenkrijgen. Het is weer een saai verhaal, maar wees vooral matig met het toevoegen van extra zout en neem al dat hippe zout omdat je het lekker vindt, maar niet omdat je denkt dat het gezonder is. Dat Keltisch zout, Himalayazout of een andere exotische variant voordelen oplevert, is helaas niet juist.
Samenvattend
– Zout is een verzamelnaam voor chemische stoffen.
– Keukenzout, ook wel natriumchloride, is hiervan de bekendste.
– Zout zit in heel veel voedingsmiddelen, waaronder kaas, vleeswaren, soep, hartige snacks, kant-en-klaarmaaltijden en bewerkte producten.
– Te veel zout (natrium) eten kan leiden tot nierfunctiestoornissen of verhoogde bloeddruk.
– Kalium werkt het bloeddrukverhogende effect van natrium tegen.
– Zout is eigenlijk per definitie niet gezond, vanwege de effecten van natrium.
– Keltisch zout of andere exotische varianten zijn niet gezonder dan normaal zout.
Wil je meer weten over voedselhypes?
Bestel dan hier mijn boek!
