Kennen jullie Imara nog? Eerder schreef ik met haar een artikel over ‘intermittent fasting‘ en ‘detoxen‘. Nu wil ik graag een artikel van haar zelf delen waarvan ik zeker weet dat je het wilt lezen, namelijk over het onderwerp: cholesterol. Want, wat is cholesterol nou precies? Is het alleen maar slecht? Hoe zit het met het goede cholesterol? Maar vooral, praktische tips waar jij mee aan de slag kan! Tijd om deze ‘boosdoener?!’ eens onder de loep te nemen.
Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof die in het lichaam allemaal belangrijke functies vervult. Je hebt cholesterol namelijk nodig voor de opbouw van lichaamscellen, steroïdehormonen (geslachtshormonen), vitamine D en gal. Een leven zonder cholesterol is dan ook niet mogelijk al heb je het niet per se uit je voeding nodig. Je levert maakt namelijk zelf cholesterol aan.
Cholesterol vanuit de voeding
Cholesterol vanuit de voeding bewandelt een andere weg dan het al aanwezige cholesterol in de lever. Doordat cholesterol een vetachtige stof is kan het niet zomaar vervoerd worden door het waterachtige bloed richting de lever. Cholesterol is namelijk hydrofoob. (hydro = water en foob = vrees, dus bang voor water.) Dit betekent dat het niet kan oplossen in water. Gelukkig heeft je lichaam daar iets op gevonden. Door middel van de zogenoemde lipoproteïnen (denk aan onderwaterzeeboten) wordt cholesterol ingepakt vanuit de dunne darm en via de lymfe naar het bloed vervoert om zo uiteindelijk bij de lever terecht te komen. Dit is dus slechts een klein deel van de totale cholesterol in je lichaam.
Cholesterol en vetten
Zoals we net al zagen wordt cholesterol dus ingepakt om zo te kunnen worden vervoerd door het lichaam en bevat dit slechts een klein deel van het totale cholesterol. Toch moet je wil je letten op je cholesterolwaarden, opletten met het nuttigen van transvet en verzadigd vet, hoe zit dit precies?
Opname vet in het lichaam
Je lichaam kan heel goed vetten opnemen via dezelfde constructie (onderwaterboten). Nou is het zo dat wanneer je vet opneemt je lichaam er een bepaalde hoeveelheid cholesterol uit het eigen lichaam bij stopt omdat de apolipoproteine een bepaalde samenstelling hebben. Alleen niet alle vetten geven dezelfde reactie op die samenstellingen. Onverzadigde vetten zoals, zonnebloemolie en olijfolie hebben namelijk een positief effect op deze samenstellingen en hiermee ook op je cholesterolwaarden. Transvet en verzadigde vetten hebben dit juist niet. Wil je op je gezondheid letten kan je deze het beste zo min mogelijk nuttigen. Verzadigd vet vind je voornamelijk in volle dierlijke producten (denk hierbij aan volle melk, vlees) met als uitzondering, kokosvet en palmolie. Transvet vind je vooral in chips, koekjes en gefrituurde snacks.
Cholesterol in de lever
Het (eenmaal) in de lever aanwezige cholesterol wordt opnieuw verpakt in lipoproteïnen en vervoerd door de bloedbaan richting de weefsels om zo onderweg stoffen af te geven. Echter zijn dit nu twee verschillende varianten (onderwaterzeeboten) die stoffen afgeven. Een goede- en een slechte variant. Samengevat: Het cholesterol is dus hetzelfde alleen de verpakking is anders. Nu wordt het interessant!
Goed en slecht cholesterol
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen; cholesterol is cholesterol. Voor het gemak spreekt men van goed en slecht cholesterol maar eigenlijk is het stofje cholesterol nog steeds hetzelfde. Alleen de ‘onderwaterboot’ waarmee hij vervoerd wordt kent verschillende varianten. De ‘goede’ en de ‘slechte’. Je hebt namelijk LDL-cholesterol (ezelsbruggetje: L = LOSER) en het HDL- cholesterol (ezelsbruggetje: H = HELD). En die vervullen beiden een andere functie in het lichaam waarbij de LOSER-variant (LDL-cholesterol) het risico op hart- en vaatziekten kan vergroten doordat het graag onze vaatwanden binnendringt op plekken waar het kwetsbaar is en de HELD-variant (HDL-cholesterol) juist een teveel aan cholesterol kan afvoeren naar de lever. Echter geeft een scheve verhouding tussen de LDL- en HDL-variant in je lichaam een nóg groter risico op hart- en vaatziekten. Het is dus noodzaak om de cholesterolwaarden in balans te houden. Hoe doe je dat dan?
Wat is van invloed op ons cholesterol?
Ons lichaam is altijd opzoek naar balans (homeostase) en de lever zorgt dan ook voor het evenwicht cholesterol in de lever en het bloed. Onze leefstijl heeft daar echter een grote invloed op. Een eetpatroon met veel verzadigd vet en transvet, roken en weinig lichaamsbeweging kan ervoor zorgen dat er een hoger LDL-cholesterol ontstaat en hiermee dus een disbalans in het lichaam. Na al deze informatie ben je wellicht benieuwd wat jij qua voeding kan doen om je cholesterolwaarden in balans te houden. Het is wel belangrijk om te vermelden dat er meer factoren zijn die meespelen bij het ontwikkelen van een te hoog cholesterol dan voeding alleen zoals bijvoorbeeld roken, te weinig lichaamsbeweging maar ook aanleg. Lees hier onder de tips op het gebied van voeding.
3 praktische tips!
Tip 1: Kies voor onverzadigde vetten
Onverzadigd vet zorgt voor lagere LDL-cholesterol waarden. Onverzadigde vetten komen vooral voor in plantaardige olie (zonnebloemolie en olijfolie), vloeibare bak- en braadproducten, halvarine, avocado, (vette) vis en noten. Uitzondering hierop zijn kokosolie/kokosvet en palmvet. Kokosolie/kokosvet en palmvet bevatten juist veel verzadigde vetten die het LDL-cholesterol verhogen. Probeer producten met verzadigde vetten (vet vlees, volle melkproducten/kaas en koek, gebak en snacks) zoveel mogelijk te vermijden.
Tip 2: Zorg dat de basis staat
Twee stuks fruit per dag, een handje ongezouten noten en wekelijks peulvruchten. Dit zijn producten die het LDL-cholesterol naar beneden brengen. Wanneer je zorgt dat de basis staat (wat de basis inhoud kan je hier lezen) ben je goed bezig. Om op je cholesterol te letten is het verstandig om voor magere producten te kiezen waar minder verzadigd vet in zit.
Tip 3: Beperk cholesterol in voeding
Cholesterol in de voeding heeft een klein effect op het cholesterolgehalte. Je vindt cholesterol in dierlijke producten. Bijvoorbeeld in; eieren, garnalen en orgaanvlees. Je hoeft overigens niet bang te zijn dat eieren het cholestergehalte (risico op hart-en vaatziekten) ernstig verhogen. Het stijgt iets, alleen dat is een niet noemenswaardig effect. Een ei per dag kan dan ook geen kwaad.
Hoe weet je of je een verhoogd cholesterol hebt?
Ga voor advies altijd naar de huisarts. Hij of zij kan je waarden meten en afhankelijk van de uitkomst een passend advies geven. Wil je meer lezen? Kijk dan ook eens op www.hartstichting.nl. Deze post is overigens niet gesponsord door partijen.
Dit artikel is geschreven door Imara Terheggen
Bronnen
1. Voedings- en leefstijlfactoren m.b.t. het cholesterolmetabolisme. Nutrition hoorcollege 5 leerjaar 2. Hogeschool van Amsterdam
2. Cholesterol en triglyceriden. Pathologie hoorcollege 5 leerjaar 2. Hogeschool van Amsterdam.
3. Voedingscentrum. Cholesterol. Beschikbaar via: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/cholesterol.aspx
4. Weggemans RM, Zock PL, Katan MB. Dietary cholesterol from eggs increases the ratio of total cholesterol to high-density lipoprotein cholesterol in humans: a meta-analysis. Beschikbaar via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11333841
